Jaarboek 2023-2024

H1. BOARD AGENDA 2030 – OVER MOED IN STORMACHTIGE TIJDEN

Auteur Jeroen Veldman en Pauline van der Meer Mohr
Referentie publicatie Veldman, J. en P. van der Meer Mohr (2023), Board Agenda 2030 - Over moed in stormachtige tijden. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding Het Jaarboek 2023 vangt aan met een urgente oproep van Jeroen Veldman en Pauline van der Meer Mohr in hoofdstuk 1. Hun centrale vraag is of bestuurders en toezichthouders voldoende kennis, inzicht en skills hebben om de huidige versnelling in veranderingen in het corporate governance-landschap tegemoet te treden. Zij betogen dat deze ontwikkelingen centraal dienen te staan in het ontwikkelen van een board agenda die zich richt op 2030. De auteurs ontwikkelen een eerste aanzet voor die agenda door in kaart te brengen wat er zich in de afgelopen twee decennia heeft afgespeeld en welke ontwikkelingen momenteel gaande zijn.
Biografie auteurs: Prof. dr. Jeroen Veldman is hoogleraar corporate governance aan Nyenrode Business Universiteit, academisch directeur voor de Nyenrode board en governance programma’s, voorzitter van het Nyenrode Corporate Governance Instituut en editor voor de sectie corporate governance bij het Journal of Business Ethics.

Mr Pauline van der Meer Mohr was tot 1 januari 2023 voorzitter van de Monitoring Commissie Corporate Governance, en leidde de herziening van de in 2022 geactualiseerde Code. Zij is voorzitter van de Raad van Commissarissen van ASM international, vice-voorzitter van de Raad van Commissarissen van NN, en lid van de Raad van Commissarissen van AholdDelhaize en Viatris. Tevens is zij onder meer lid van de Commissie Kapitaalmarkt van de AFM en het begeleidingscollege van het Planbureau voor de Leefomgeving. Zij begon haar loopbaan in de advocatuur en werkte vervolgens bij Shell, TNT, ABN AMRO en als voorzitter van het College van Bestuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Sinds 2016 is zij multi-commissaris.

H2. LEIDER OF LOSER

Auteur Jeroen Smit
Referentie publicatie Smit, J. (2023), Leider of Loser. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding Hoofdstuk 2 is een compilatie van zes prikkelende columns die Jeroen Smit uitsprak bij het project ‘Ongemak in de Boardroom’ van MVO-Nederland waar Jeroen was uitgenodigd om als ‘vlieg aan de muur’ de sessies te volgen. Hij erkent dat het ongemak groot is. Maar ook dat de tijd rijp is: echte leiders staan nu op, en wie dat niet doet, is geen leider maar een loser.
Biografie auteurs: Drs. Jeroen Smit studeerde Bedrijfskunde, was consultant, werkte bij Het FD, het AD en FEM/de Week. Sinds 2002 is hij ZZP-er; hij schreef drie bestsellers over leiderschap in het bedrijfsleven: Het Drama Ahold, De prooi, Blinde trots breekt ABNAmro en Het Grote Gevecht & het eenzame gelijk van Paul Polman. Hij presenteerde NOVA, Buitenhof en verschillende radioprogramma’s, maakte de documentaire serie ‘Leiders Gezocht’ en het theatercollege ‘Bruto Nationaal Geluk’ (samen met Hans Sibbel). 2011-2015 was hij hoogleraar Journalistieke Vaardigheden aan de RUG. In 2023 presenteert hij voor Human het televisieprogramma WatHoudtOnsTegen (een zoektocht naar 'duurzame leiders').

H3. PURPOSIVE GOVERNANCE: HET GOEDE GOED DOEN.

Auteur Steven ten Have en Maarten Hendriks
Referentie publicatie Ten Have, S. en M. Hendriks (2023), Purposive governance: het goede goed doen. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 3 presenteren Steven ten Have en Maarten Hendriks een holistisch model dat de veelheid aan corporate governance onderwerpen op overzichtelijke en dynamische wijze weergeeft. Dit model is opgesteld door de overtuigingen van de Nederlandse ‘corporate governance community’ in kaart te brengen aan de hand van meer dan 60 interviews. Daarna hebben ze, met dit model aan de hand, alle hoofdstukken van het Jaarboek Corporate Governance van de afgelopen 11 jaar de trends en ontwikkelingen omtrent corporate governance onderzocht.
Biografie auteurs: Prof. dr. mr. Steven ten Have is hoogleraar Strategie en Verandering aan de Vrije Universiteit Amsterdam, organisatieadviseur en partner bij TEN HAVE Change Management. Daarnaast bekleedt Steven verschillende toezichtfuncties, onder andere als voorzitter RvC van de VEB en is hij raad bij de Ondernemingskamer.

mr. drs. Maarten Hendriks is organisatieadviseur bij TEN HAVE Change Management en werkt aan verschillende onderzoeken naar corporate governance. Daarnaast is hij medeauteur van het boek: Organizational behaviour and change management: The impact of cognitive and social bias.

H4.DE MIDDELEEUWEN IN DE BOARDROOM: EEN ‘DONKERE TIJD’ ALS LEERSCHOOL VOOR BESTUURDERS VANDAAG

Auteur Frank van den Heuvel
Referentie publicatie Van den Heuvel, F. (2023), De Middeleeuwen in de Boardroom: een ‘donkere tijd’ als leerschool voor bestuurders vandaag. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 4 gaat Frank van den Heuvel nog verder de geschiedenis in: naar de Middeleeuwen. Volgens de auteur is onze geschiedenis een bron van kennis, ervaring en context die dagelijks te gebruiken is in de boardroom. De middeleeuwen, tussen grofweg 500 en 1500, vormen een leerschool voor de bestuurders en toezichthouders van vandaag. In dit hoofdstuk beschrijft de auteur meerdere aspecten de Middeleeuwen en geeft hiervan steeds de lessen die de boardroom in de tegenwoordige tijd hiervan kan leren.
Biografie auteurs: Mr. Frank van den Heuvel heeft een vijftiental jaren gewerkt bij verschillende banken (ING, BNG, Rabobank, FMO) in Nederland. Vervolgens heeft hij voor enkele bedrijven en organisaties (onder andere Delta NV en TNO) gewerkt op het terrein van Public Affairs/ lobby en strategie. Momenteel is hij maatschappelijk ondernemer op het gebied Public Affairs en Governance en heeft hij een zestal toezichtfuncties bij Vereniging Eigen Huis, afvalbedrijf Saver, Slibverwerking Noord-Brabant, Uniper Benelux, Centramed en coöperatie Vitelia. Daarnaast bekleedt hij diverse maatschappelijke functies op het gebied van samenleving, katholiek onderwijs, sport en politiek. Hij publiceert veelvuldig artikelen, essays en columns over onderwerpen op het snijvlak van bedrijfsleven, overheid/ politiek en maatschappij.

H5.SECTOROVERSTIJGENDE CORPORATE GOVERNANCE CODE

Auteur Mijntje Lückerath-Rovers en Auke de Bos
Referentie publicatie Sectoroverstijgende Corporate Governance Code. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding Ook hoofdstuk 5 van Mijntje Lückerath en Auke de Bos gaat in op een mogelijk andere wending in de toekomst voor de corporate governance codes. In de afgelopen decennia zijn in Nederland meer dan 20 verschillende governance codes, voor verschillende sectoren, verschenen. De auteurs beschrijven de mogelijkheid en de wenselijkheid van een sectoroverstijgende code. In hun onderzoek hebben ruim 200 commissarissen en toezichthouders hun mening gegeven over de voor- en nadelen van een sectoroverstijgende code, en over de onderwerpen die wel of niet geschikt zouden zijn om in een sectoroverstijgende code voor te schrijven.
Biografie auteurs: Prof. dr. Mijntje Lückerath-Rovers is initiatiefnemer en voorzitter van de redactie van dit Jaarboek Corporate Governance. Zij is hoogleraar Corporate Governance aan de Tilburg University, TIAS School for Business and Society. Ze studeerde en promoveerde in de Financiële Bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit. In 2022 studeerde zij tevens af als Arbeids- en Organisatiepsycholoog aan de Open Universiteit, op basis waarvan zij in 2023 het boek Morele Dilemma’s in de Boardroom publiceerde. Zij is auteur van de jaarlijkse Nederlandse Female Board Index, het Nationaal Commissarissen Onderzoek en van vele wetenschappelijke en professionele artikelen. Zij is zelf commissaris en/of toezichthouder bij Pels Rijcken, Erasmus MC, NRC Media, en Diergaarde Blijdorp, en eerder bij Achmea, de ASN Beleggingsinstellingen, KNGF Geleidehonden en de Betaalvereniging Nederland.

Prof. dr. Auke de Bos RA is hoogleraar Bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit waar hij doceert aan de Master Financieel Recht, de Accountancy Opleiding en de Commissarissen Opleiding van de Erasmus School of Accounting & Assurance. Daarnaast is hij partner en bestuurder bij EY Accountants.

H6. RISICO’S NEMEN IN EEN TIJD VAN ZERO TOLERANCE

Auteur Egbert Eeftink, Muel Kaptein, Sander Klous en Nart Wielaard
Referentie publicatie Eeftink, E., M. Kaptein, S.Klous en N. Wielaard (2023), Risico’s nemen in een tijd van zero tolerance. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding Egbert Eeftink, Muel Kaptein, Sander Klous en Nart Wielaard beschrijven in hoofdstuk 6 de ‘glazen leider’: bestuurders worden breekbaar en doorzichtig doordat incidenten, fouten, het niet voldoen aan wet- en regelgeving of het niet behalen van doelen worden afgestraft in de media, in de politiek of door toezichthouders. Dit maakt dat bestuurders in de praktijk een aversie krijgen tegen risicovolle besluiten. De auteurs proberen in het hoofdstuk toch weer een handelingsperspectief voor bestuurders te formuleren aan de hand van een aantal principes.
Biografie auteurs: Prof. drs. Egbert Eeftink RA is hoogleraar Financial Reporting aan de Vrije Universiteit Amsterdam en raad in de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam. Tot 2022 was Egbert accountant en partner bij KPMG, waar hij van 2015-2020 binnen het bestuur verantwoordelijk was voor de Audit & Assurance praktijk.

Prof. dr. Muel Kaptein is lid van de redactie van dit Jaarboek Corporate Governance en werkzaam als partner bij KPMG. Samen met collega’s adviseert hij organisaties op het gebied van integriteit, compliance en soft-controls. Daarnaast is hij als Hoogleraar Bedrijfskunde verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij doceert in de vakken leiderschap, duurzaamheid en governance. Hij is auteur van boeken als Ethics Management (1998), The Balanced Company (2002), De Integere Manager (2003), The Living Code (2008), Waarom Goede Mensen soms de Verkeerde Dingen Doen (2011), Dienaren van het Volk (2013), Ethicismen (2018) en Maximes (2019).

Prof. dr. Sander Klous is hoogleraar Big Data Ecosystems for Business and Society aan de Universiteit van Amsterdam en Partner Data & Analytics bij KPMG. Daarnaast is hij bestuurder bij de stichtingen Privacy First en IT4Kids.

Nart Wielaard is zelfstandig schrijver-adviseur en werkt op het snijvlak van maatschappij, technologie en bedrijfsleven.

H7. ONGEMAK IN DE BOARDROOM: DE WEG NAAR NIEUWE ROUTINES LOOPT VIA ANDERE VRAGEN.

Auteur Patrick Nullens, Robert J. Blomme, Josephine de Zwaan en Ellemiek Etman
Referentie publicatie Nullens,P., R.J. Blomme, J. de Zwaan en E.Etman (2023), Ongemak in de boardroom: de weg naar nieuwe routines loopt via andere vragen. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 7 beschrijven Patrick Nullens, Robert Blomme, Josephine de Zwaan en Ellemiek Etman het project Ongemak in de Boardroom en Deep Governance. Deep Governance haakt aan bij het gevoel van verantwoordelijkheid en bij de hogere waarden van de bestuurder en commissaris. Deep Governance probeert met (zelf)reflectie en (zelf)kennis de bestuurder en commissaris toe te rusten deze verantwoordelijkheid en hogere waarden in de bestuurskamer in te brengen met als resultaat een proactieve bijdrage aan langetermijnwaardecreatie en de nieuwe economie.
Biografie auteurs: Prof. dr. Patrick Nullens is ethicus. Hij is bijzonder hoogleraar ethisch leiderschap en menswaardige samenleving aan de Universiteit voor Humanistiek (Utrecht), hoogleraar ethiek en leiderschap aan de Evangelische Theologische Faculteit (Leuven). Hij is adviseur strategie en governance bij de Galangroep; doceert ethiek en integriteit voor commissarissen aan NCD-Academie. Hij droeg samen met prof. dr. Robert Blomme de wetenschappelijke verantwoordelijkheid voor het project ‘Ongemak in de boardroom’.

Prof. dr. Robert Blomme is gedragswetenschapper, hoogleraar Organization Behaviour aan Nyenrode Business Universiteit en hoogleraar Management en Organisatie aan de Open Universiteit. Zijn onderzoek concentreert zich op organisatieroutines, stakeholdermanagement, veranderingsmanagement, en humanistisch leiderschap binnen de organisatiecontext. Vanuit zijn eigen praktijk adviseert hij zowel publiek- als privaatrechtelijke organisaties op genoemde thema’s. Hij was samen met prof. dr. Patrick Nullens wetenschappelijk verantwoordelijk voor het project ‘Ongemak in de boardroom’.

Mr. Josephine de Zwaan is jurist en voormalig vennoot van een top 10-advocatenkantoor. Zij is toezichthouder/commissaris en doceert aan verscheidene opleidingen over corporate governance (wet- en regelgeving en boardroom dynamics). In het project ‘Ongemak in de Boardroom’ heeft zij de rol van supervisor - de verbinding tussen praktijk en wetenschap/onderzoek - ingevuld. Met ingang van augustus 2023 volgt zij het PhD-programma van Nyenrode Business University.

Drs. Ellemiek Etman is sociaal-cultureel wetenschapper met een specialisatie in de driehoek maatschappij, organisaties en individu. Ze werkt met leiders en (senior) professionals die via deep leadership hun impact op grote (maatschappelijke) vraagstukken en hun omgeving willen vergroten. Haar werk als coach en spreker combineert zij met een promotietraject aan de Universiteit voor Humanistiek. Zij was als promovenda aan het project ‘Ongemak in de boardroom’verbonden.

H8.HET LASTIGE GESPREK BLIJVEN VOEREN. HOE TE SIGNALEREN EN ACTEREN ALS TOEZICHTHOUDER TEN BEHOEVE VAN SOCIALE VEILIGHEID IN ORGANISATIES

Auteur Sacha Spoor en Henriëtte Riethof
Referentie publicatie Spoor, S. en H. Riethof (2023), Het lastige gesprek blijven voeren. Hoe te signaleren en acteren als toezichthouder ten behoeve van sociale veiligheid in organisaties. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 8 gaan Sacha Spoor en Henriette Riethof in op ontwikkelingen op het gebied van organisatiecultuur, sociale veiligheid en de rol van bestuurders en toezichthouders hierbij. Er wordt van hen steeds meer gevraagd, verwacht en geëist. De auteurs vragen zich af of de toezichthouder wel voldoende zicht heeft op de organisatiecultuur, en hoe hij of zij hierop invloed kan uitoefenen. Zij beschrijven instrumenten en handvatten voor de toezichthouder en zijn of haar persoonlijke vaardigheden, competenties en houding.
Biografie auteurs: drs. Sacha Spoor MBA is docent, trainer, adviseur, onderzoeker en promovendus Integriteitmanagement Nyenrode Business Universiteit. Sacha werkt 25 jaar in het integriteitvak; o.a. als adviseur bij de gemeentes Amsterdam en Haarlemmermeer en als consultant bij Deloitte. Een belangrijk speerpunt in Sacha’s werk is de vertrouwenspersoon. Ze heeft vele jaren geleden een training Vertrouwenspersoon Integriteit en Ongewenste Omgangsvormen ontwikkeld die inmiddels een beproefd concept is. Daarnaast heeft zij een aantal onderzoeken gedaan naar vertrouwenswerk, onder andere voor het Rijk en bij Defensie. Op Nyenrode is zij verantwoordelijk voor advies, onderwijs, training en onderzoek op het gebied van integriteit. In 2023 start zij haar promotie-onderzoek over de rol van de vertrouwenspersoon.

drs. Henriëtte Riethof MBA is interim bestuurder, organisatie adviseur, toezichthouder bij maatschappelijke organisaties. Henriëtte werkt sinds 2010 als veranderkundig en strategisch expert vanuit haar organisatie advies bureau Avanzamento. Na haar opleiding tot Klinisch psycholoog aan de Universiteit van Amsterdam is zij werkzaam geweest als Klinisch psycholoog en directeur kinderopvang. Na een opleiding tot veranderkundige bij SIOO heeft zij haar organisatie-adviesbureau opgezet en heeft zij als interim directeur/bestuurder en als toezichthouder bij veel maatschappelijke organisaties in de keuken mogen kijken en een bijdrage geleverd. In 2022 heeft zij haar executive MBA afgerond bij Nyenrode Businessuniversiteit met als thema duurzaam samenwerken over institutionele grenzen heen ten behoeve van het maatschappelijk belang op de lange termijn.

H9. VAN DIVERSITEIT NAAR INCLUSIE IN DE RVC EN RVT.

Auteur Eduard Schmidt-Postmes, Sophie Kuijpers en Lara Luten
Referentie publicatie Schmidt-Postmes, E., S.Kuijpers en L.Luten (2023). Van diversiteit naar inclusie in de RvC en RvT. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding De jongere generatie toezichthouders, Blikverruimers, Lara Luten, Sophie Kuipers, Eduard Schmidt combineren in hoofdstuk 9 wetenschappelijke kennis van diversiteit en inclusie met praktijkvoorbeelden die zijn opgedaan binnen Blikverruimers. De Stichting Blikverruimers is in 2016 opgericht met als doel om door middel van meer diversiteit, met name gericht op leeftijd, in RvCs te zorgen voor beter toezicht.
Biografie auteurs: Dr. Eduard Schmidt-Postmes is universitair docent bij het Instituut Bestuurskunde van de Universiteit Leiden en verbonden aan het Leiden Leadership Centre. Tussen 2016 en 2023 was hij mede-oprichter en bestuurslid van Blikverruimers. Hij promoveerde in 2020 op onderzoek naar de rol van topambtenaren bij bezuinigingen. Zijn wetenschappelijk onderzoek en onderwijs richt zich met name op leiderschap en organisatieverandering, in het bijzonder in de zorg en het sociaal domein. Op het gebied van toezicht houdt hij zich bezig met vraagstukken rond diversiteit en inclusie, via onderzoek, training en spreekopdrachten.
Mr. Sophie Kuijpers is advocaat ondernemingsrecht en medeoprichter bij de Zaak van Advocaten. Zij is sinds 2022 voorzitter van Blikverruimers. Sophie haar expertise ligt bij duurzaamheidsontwikkelingen binnen het ondernemingsrecht. Zij publiceert en becommentarieert regelmatig hierover (in o.a. de Volkskrant, het Financieele Dagblad en NPO Radio 1). Sophie pleit voor meer klimaatdeskundigheid én sterke verjonging binnen de boardrooms van Nederland.

Lara Luten MA is Chief of Staff bij de World Business Council for Sustainable Development (WBCSD) en toezichthouder bij World Press Photo. Ze is mede-oprichter van Blikverruimers en stond de afgelopen zeven jaar als bestuurder aan het roer van deze organisatie. Met haar Fins-Nederlandse achtergrond en ruime ervaring in binnen- en buitenland en vanuit zowel de bestuurskamer als de toezichthouderswereld, heeft Lara een uniek en grensoverschrijdend perspectief ontwikkeld op duurzaamheid en systeemoplossingen voor waardeketens, reputatiemanagement en corporate positionering, en corporate governance en het challengen van de status quo in het toezichthoudersdomein.

H10. AI EN DE BOARDROOM: AANDACHTSGEBIEDEN VOOR EEN VERANTWOORDELIJKE EN SUCCESVOLLE ONTWIKKELING EN GEBRUIK VAN AI.

Auteur Iris Wuisman
Referentie publicatie Wuisman, I. (2023). AI en de boardroom: Aandachtsgebieden voor een verantwoordelijke en succesvolle ontwikkeling en gebruik van AI. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding Iris Wuisman bespreekt hoofdstuk 10 een aantal kernaandachtsgebieden die bestuurders in overweging kunnen nemen in de (strategische) gesprekken over ontwikkelingen op het terrein van kunstmatige intelligentie (AI). De auteur hanteert het P+AI-model met negen aandachtsgebieden waarbij zij onder andere ingaat op de integratie van AI in producten of diensten die door de onderneming op de markt worden gebracht als op het gebruik van kunstmatige intelligentie in interne bedrijfsprocessen onder andere voor automatisering.
Biografie auteurs: Prof. mr. drs. Iris Wuisman is lid van de redactie van dit Jaarboek Corporate Governance, hoogleraar Ondernemingsrecht aan de Universiteit Leiden en partner bij ACE Management Consulting een adviesbureau gespecialiseerd in regulatory change management, met niche-expertise op het gebied van wet- en regelgeving in de Europese financiële sector en regtech. Haar onderzoek richt zich op de digitaliserings- en duurzaamheidstransities in het bijzonder in het kader van kunstmatige intelligentie. Iris is verder lid van de redactie van het tijdschrift Ondernemingsrecht en bestuurslid bij de Stichting Harry Honée Fonds. In het verleden is zij bestuurslid geweest bij de Stichting Beroepsopleiding Bedrijfsjuristen, de Vereniging Corporate Litigation en de Law Firm School.

H11.GRIP OP CYBERSECURITY VOOR BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN.

Auteur Sandra Konings
Referentie publicatie Konings, S. (2023). Grip op cybersecurity voor bestuurders en commissarissen. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding Sandra Konings gaat in hoofdstuk 11 in op cybersecurity. Zij bespreekt de meest relevante internationale standaarden en wetgeving en beschrijft aan de hand van recente gebeurtenissen waarom grip op cybersecurity noodzakelijk is in de boardroom. Het hoofdstuk eindigt met advies over hoe commissarissen grip kunnen krijgen op cybersecurity.
Biografie auteurs: Ir. Sandra Konings is global information security officer (CISO) bij Arcadis en lid van de raad van toezicht van SIDN. Ze heeft diverse leidinggevende functies vervuld in de ICT en cybersecurity bij grote internationale ondernemingen zoals ABN Amro Bank, DLL, ASML en Aegon en was als equity partner bij BDO verantwoordelijk voor de ICT en cybersecurity adviespraktijk. Sandra heeft diverse samenwerkingsverbanden opgericht om cyberweerbaarheid te verhogen. Ze is voorzitter van de raad van advies van stichting FERM-Rotterdam en medeoprichter en voorzitter van de Eindhoven Cyber Security Group.

H12.EXTERN EN INTERN TOEZICHT: OP ZOEK NAAR EEN CONNECTIE.

Auteur Leonie Schakel
Referentie publicatie Schakel, L. (2023), Extern en intern toezicht: Op zoek naar een connectie. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding Leonie Schakel gaat in hoofdstuk 12 in op het contact tussen intern en extern toezicht, welk contact mede vanwege incidenten is toegenomen. Dit contact kan leiden tot een leerproces met een betere preventie van incidenten en kwaliteit tot gevolg, maar kan ook leiden tot rolvermenging en spanningen. De auteur beschrijft haar bevindingen over dit contact specifiek in de zorgsector maar beschrijft vervolgen ook de implicaties die deze bevindingen kunnen hebben voor andere sectoren en voor de relatie tussen intern en extern toezicht in het algemeen.
Biografie auteurs: Dr. Leonie Schakel is in 2022 gepromoveerd bij de Erasmus School of Health Policy and Management, met het proefschrift ‘Extern en Intern Toezicht. Op zoek naar een connectie’. Leonie werkt sinds 2006 bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en is tevens docent bij de Academie voor Toezicht, bij de Inspectieraad. Voor de NZa was Leoniewerkzaam bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit, de rechtsvoorganger van de Autoriteit Consument & Markt.

H13.CORPORATE GOVERNANCE DILEMMA’S BIJ HET STREVEN NAAR COMPLIANCE MET DE WWFT.

Auteur Tjalling Tiemstra
Referentie publicatie Tiemstra, T. (2023), Corporate governance dilemma’s bij het streven naar compliance met de Wwft. In: Lückerath-Rovers, M., H. van Ees, M. Kaptein en I.W. Wuisman (Red.), Jaarboek Corporate Governance 2023-2024, Deventer: Kluwer.
Inleiding Tot slot geeft Tjalling Tiemstra in hoofdstuk 13 een grondige analyse van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (‘Wwft’). De auteur beschrijft onderzoeken door de FIOD op dit terrein in het recente verleden en de grote boetes die daaruit volgden van het Openbaar Ministerie. De auteur stelt de vraag in hoeverre de corporate governance van deze banken niet goed heeft gefunctioneerd en bespreekt een aantal dilemma’s waar banken en de bestuurders zich in het kader van corporate governance voor gesteld zien bij hun inspanningen om de Wwft voldoende na te leven.
Biografie auteurs: Mr. Drs. Tjalling Tiemstra RA is 22 jaar in vijf landen werkzaam geweest voor Unilever NV/PLC. Vervolgens is hij als CFO lid geweest van de RvB van de Hollandse Beton Groep NV en van Hagemeyer NV. Na een achttal commissariaten bij beurs- en niet-beursgenoteerde ondernemingen (oa. ABN AMRO), diverse adviescommissies en besturen en zeven jaar als Raad in de Ondernemingskamer van het Gerechtshof te Amsterdam is hij op het ogenblik actief als voorzitter van de RvT van Stichting Shell Pensioenfonds en als bestuurder van een aantal andere stichtingen.
In 2022 behaalde hij aan de Universiteit Leiden een meestertitel in de rechtsfilosofie. Tjalling werkt momenteel aan een dissertatie over de mogelijke relatie tussen risico-gebaseerde wetgeving en handhaving enerzijds en de mate van vertrouwen.